GRAMMER'S KIJK OP ERGONOMIE − INTERVIEW MET FLORIAN SCHNEIDER
Aangezien onze moderne maatschappij steeds meer vertrouwt op machines en voertuigen, wordt het ook steeds belangrijker om voorrang te geven aan de toepassing van ergonomische principes op de werkplaats, vooral als het gaat om het besturen van machines. We kregen de kans om dieper op dit onderwerp in te gaan met Florian Schneider, Development Engineer Ergonomics bij GRAMMER. De uitgebreide kennis en expertise van meneer Schneider verschaffen inzicht in de grote invloed die ergonomie heeft op het welzijn en de algemene prestaties van de bestuurder.
Volg ons op een ontdekkingstocht naar het belang van ergonomie bij het besturen van machines, verwerf praktische inzichten en maak kennis met strategieën voor het creëren van een ergonomisch verantwoorde werkomgeving waarin veiligheid, comfort en efficiëntie voorop staan. Maak je klaar voor een totaal andere benadering van machinebesturing vanuit ergonomisch oogpunt, in deze verhelderende reis doorheen GRAMMER's kijk op ergonomie.
Hoe kunnen bestuurders al vroeg merken dat hun werkplaats ergonomisch gezien niet ideaal is? Welke fysieke tekenen kunnen een aanwijzing vormen?
"Het is belangrijk dat bestuurders zichzelf observeren en zich concentreren op hun eigen lichaam tijdens de werkdag." Waarschuwingssignalen die het lichaam uitzendt zijn o.a. spanning en gelijk welk type pijn in de nek, schouders en meer algemeen in de rug. Maar ook gevoelloosheid, bv. in de dijen of voeten, vermoeidheid en concentratieproblemen kunnen alarmsignalen zijn. Dan is het heel belangrijk om te achterhalen wat de oorzaak kan zijn: externe factoren, zoals tijdsdruk en stress? Een soort gedwongen houding bij het bedienen van de machine, die een lange tijd word aangehouden? Een ongemakkelijke zithouding? Of een versleten of zelfs kapotte zetel?
Welke eenvoudige aanpassingen kunnen bestuurders zelf doen − en daarmee de tijd die ze in de cabine doorbrengen op langere termijn veraangenamen?
"Eerst en vooral: start de machine niet meteen op, zodra je erin stapt. Iedere minuut die de bestuurder aan het begin van de werkdag spendeert aan de aanpassing van zijn werkpost in de cabine levert gezondheidsvoordelen op. Waarover hebben we het dan? Gewoon, jezelf vertrouwd maken met de zetel en de beschikbare instellingen. En vervolgens de nodige aanpassingen uitvoeren: individueel, op maat van jouw lichaam. Dat houdt bijvoorbeeld ook in dat je weet welk type ophanging de zetel heeft, en of hij automatisch of manueel kan aangepast worden aan jouw lichaamsgewicht. Wat de schokdemping betreft, dit bepaal je best in functie van de ondergrond waarop je rijdt. Op een vlakke weg moet de demping zo zacht mogelijk staan en gevoelig reageren − hoe ongelijkmatiger het terrein, hoe belangrijker de demping om te voorkomen dat de zetel gaat 'stuiteren'. Daarnaast kijk je ook na of de afstand tot de pedalen, het stuurwiel en de bedieningshendels goed zit."
"Een onderzoek bij 174 bestuurders wees jammer genoeg uit dat maar weinigen volledig gebruik maken van de regelfuncties: slechts 25% gaf aan dat ze de zetel bijstellen aan het begin van iedere rit, en de meeste bestuurders maken ook geen gebruik van de mogelijkheid om hun zetel bij te stellen tijdens het rijden, ook al verklaart 59% dat ze wel vertrouwd zijn met de zetelfuncties."
Welke stappen moet een bestuurder ondernemen voor een goede zithouding?
"Algemeen geldt dat zitten, vooral gedurende langere tijd, niet goed is voor ons bewegingsapparaat. Uiteindelijk zijn we uit evolutionair oogpunt lopers die de hele dag in beweging zijn. Bovendien heeft iedereen een eigen lichaamsbouw met heel eigen comfortnoden als het op zitten aankomt. Er bestaat dus niet zoiets als een 'ideale' zithouding. Maar er bestaan wel aanbevelingen voor een ergonomisch voordelige zithouding. Om te beginnen speelt de zetel zelf de belangrijkste rol. Hij biedt de beste steun voor het lichaam dankzij een lichaamsvriendelijk ontwerp, een brede waaier aan regelopties, efficiënte ophangingssytemen en trillingsdemping.
We bevelen volgende stappen aan voor een optimale afstelling van je zetel:
- Glij met je rug en zitvlak tot tegen de rugleuning.
- Regel de lengtestand van de zetel zo dat je op de correcte afstand zit van de pedalen, het stuurwiel en de bedieningshendels. Idealiter strek je je benen niet volledig uit om de pedalen te bedienen
- Regel de ophanging volgens je lichaamsgewicht
- Stel de hoogte zo in dat je een optimaal zicht hebt op de instrumenten en op de omgeving van het voertuig
- Stel de helling van de zetel/het kussen in volgens je eigen voorkeur
- Stel de helling van de rugleuning in volgens je eigen voorkeur (een hoek van ongeveer 10° verticaal en 100° t.o.v. de dijen is aanbevolen)
- Regel de lendensteun zo dat de bovenkant van je bekken niet achterwaarts 'kantelt'
- Stel de lengte van het kussen zo in dat je dijen goed ondersteund zijn. De vuistregel is om twee vingerbreedtes ruimte te laten tussen de rand van de stoel en de achterkant van je knie.
- Regel de hoogte en helling van de armsteunen
- Regel de hoogte en helling van het stuurwiel
- Leg indien nodig de zetelverwarming of -ventilatie aan
- Leg indien nodig de massagefunctie aan
Tijdens een lange werkdag in de zetel is het nuttig om af en toe actief je zithouding te veranderen. Een vaak aangehaalde regel stelt dat de beste positie je volgende is. Maar wat bedoelen ze daarmee? Eenvoudig: span tijdens korte onderbrekingen je been- of bilspieren op, recht je bovenlichaam, buig en strek je voorwaarts, beweeg je schouders achterwaarts en naar beneden, breng je kin tot aan je borstbeen, enz. Dit betekent echter niet dat je iets moet veranderen aan de afstelling van de zetel die je aan het begin deed."
Kan een correcte toepassing van de ergonomische regels een positief effect hebben op de mentale gezondheid van de bestuurder?
"Ongetwijfeld. Een goed afgestelde zetel helpt je om de goede zithouding te vinden en biedt dus de beste basis voor een optimaal en soepel functioneren van het geheel mens/machine op lange termijn. En dat is niet alles: de bestuurder kan zich optimaal concentreren op zijn taken, blijft gemotiveerd en levert efficiënt werk."
Kan een correcte toepassing van de ergonomische regels ook een positief effect hebben op de duurzaamheid van de zetel/machine?
"Ongetwijfeld, want ook hier is de zetel de belangrijkste sleutel tot een ergonomisch optimale werkplaats. Als de technologie en de afstelfuncties goed gebruikt worden, zal zijn levensduur ook toenemen, en dus ook zijn duurzaamheid. Kijk bijvoorbeeld naar de ophanging: als die correct afgesteld is, voorkomt ze 'stuiteren' en op die manier ook slijtage. Grammer hecht ook veel belang aan intuïtieve bediening en 'vanzelfsprekende' zetelfuncties − op die manier verlaagt het risico op bedieningsfouten, voorkomen we storingen of reparaties en zorgen we voor een langere levensduur."
Naast de zetel, waarop kan de bestuurder nog letten om zijn cabine en omgeving ergonomischer te maken?
Let op alles wat een positieve invloed heeft op je persoonlijke welzijn: daar hoort ook de afstelling van de cabinetemperatuur bij, zodat deze beantwoordt aan jouw persoonlijke comfortzone. Zorg er daarnaast ook voor dat je voldoende eet en drinkt. Een goed georganiseerde omgeving draagt ook bij aan het comfort: heeft de bestuurder een zicht op alles, heeft hij alle benodigdheden binnen handbereik? Heeft hij de beschikking over persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals gehoorbescherming en handschoenen, om zijn werkdag veiliger te maken?"
Is schade aan de rug of het lichaam van de bestuurder gewoonlijk onomkeerbaar?
"Op die vraag bestaat geen algemeen geldend antwoord. Rugpijn is typisch het resultaat van een samenspel van veel verschillende factoren. In ieder geval ga je best naar de dokter om te onderzoeken wat er aan de hand is: is het een acute medische conditie, of zijn de klachten het gevolg van een verkeerde houding, verkeerde belasting of iets dergelijks? In het laatste geval kan een consequent programma met oefeningen helpen om de rugpijn grotendeels 'weg te trainen'. Dat betekent: de rugspieren versterken, regelmatig strekken, en het uithoudingsvermogen en de flexibiliteit verhogen. Daarnaast kan een zetel met individuele verstelmogelijkheden, optimale trillingsisolatie en een hoogwaardig veersysteem, zoals de types die je vindt in het aanbod van Grammer, de best mogelijke ondersteuning bieden, bijvoorbeeld bij trillingsgerelateerde aandoeningen."
Welke effectieve oefeningen of ergonomische pauzes kunnen bestuurders inpassen in hun dagelijkse routine? En zijn er bepaalde oefeningen die een bestuurder thuis kan doen om zich voor te bereiden op lange periodes van zitten?
"Er is een hele waaier aan mogelijkheden voor ergonomische pauzes, zelfs bij korte wachttijden tijdens het werkproces, waarbij de bestuurder blijft zitten. Laat ons hiermee beginnen:
Voor aanvang van de werkdag:
- Zorg dat je volledig vertrouwd bent met alle individuele verstelmogelijkheden van de zetel EN gebruik ze ook
Tijdens het rijden:
- Wijzig zo vaak mogelijk lichtjes je houding: buig voorwaarts, rek je bovenlichaam, wissel af tussen holle en bolle rug, trek je schouders neer, span je bil- en dijspieren op
- Leg het massagesysteem aan
Tijdens stilstand (opstopping, verkeerslichten, korte pauzes):
- Kleine oefeningen terwijl je zit: Druk je handen tegen elkaar, rol je schouders, druk je schouders tegen de rugleuning, plaats je handen op je dijen en duw met je benen naar omhoog, roteer je bovenlichaam in beide richtingen
Tijdens pauzes:
- Wandel minstens vijf minuten lang om je bloedcirculatie en ademhaling te stimuleren en om vermoeidheid af te werken
- Strekoefeningen en kniebuigingen
Aan het einde van de werkdag:
- Om het even welke sport: joggen, fietsen, zwemmen, gymnastiek, teamsporten, fitness
- Als hier geen gelegenheid toe is, wandel dan zo veel mogelijk
- Krachtoefeningen met behulp van je eigen lichaamsgewicht
- De basisregel is dat enkele minuten daags beter is dan een uur eens per week
"Als je kans ziet om uit je voertuig te stappen, doe dat dan. Als je kunt parkeren op een paar minuten wandelen van de pauzeruimte, dan is dat nog beter. Onderzoek heeft uitgewezen dat 5 minuten stappen het vermoeidheidsniveau al aanzienlijk verlaagt. De beste gewoonte is eigenlijk om geregeld te bewegen, bijvoorbeeld fitnessen, met gewichten werken, aan yoga doen, hardlopen, wandelen, enz., thuis of waar mogelijk in de buitenlucht. Enkele minuten iedere dag is eigenlijk beter dan een keer per week een lange sessie."
Hoe houden Grammerzetels bestuurders gezond?
"We hebben tientallen jaren expertise en innovatie in zittechnologie. Onze passieve en actieve ophangings- en dempingssystemen zetten al tientallen jaren aantoonbare maatstaven in de industrie. Innovaties van Grammer maken het dagelijkse werk eenvoudiger. Een voorbeeld is Dualmotion: de adaptieve rugleuning draait mee naar achteren met het bovenlichaam wanneer de bestuurder over zijn of haar schouder kijkt, waardoor de stoel beter ondersteunt, de spieren minder vermoeid raken wanneer de bestuurder achteruit werkt, en het zicht op mogelijke obstakels in de omgeving van het voertuig verbetert. Bovendien verwerken we altijd de laatste wetenschappelijke bevindingen in de ontwikkeling van zetels bij Grammer: dit omvat ruggengraatonderzoek, ergonomie, psychofysiologie, uitlijning met lichaamskenmerken, menselijke perceptie en nog veel meer. Die waardevolle expertise gebruiken we om een ergonomische werkplaatsstoel te ontwerpen die voldoet aan alle vereisten van een modern en hoogwaardig product. Onze focus ligt op de continue verbetering van comfort op alle vlakken, van visueel comfort (design) tot temperatuurregeling en van acoustisch comfort tot gebruiksvriendelijke bedieningssystemen. Een bedrijf dat een Grammarzetel koopt, doet een investering op lange termijn in de gezondheid van zijn bestuurders. Dit verhoogt niet alleen de tevredenheid, maar ook de prestaties en de motivatie."
Zijn er nog aanbevelingen die je kunt doen om de juiste zetel en bekleding te kiezen voor onze bestuurders?
"Dat is waar onze dealers kunnen helpen. Ze kunnen je aangepast advies geven en nagaan welke zetelmodellen geschikt zijn voor welke voertuigtypes en voor welke vereisten. We hebben een checklist als hulp om de toestand van een gebruikte zetel zo effectief mogelijk te beoordelen. De checklist kan dienen als basis voor specifieke aankoopbeslissingen − of het kan blijken dat je kunt volstaan met de vervanging van een individueel onderdeel, zoals het zitkussen of een armsteun. Overeenkomstige reserveonderdelen zijn snel en gemakkelijk beschikbaar via ons uitgebreide dealernetwerk."